Medya Türleri: Görsel Medya, İşitsel Medya, Basılı Medya, İnternet ve Yeni Medya
Bu yazımızda medya türleri olan görsel medya, işitsel medya, basılı medya, internet ve yeni medya ve taşınabilir bilgi iletişim teknolojilerinin temel özellikleri ve işlevleri anlatıyoruz.
Söz, yazı ve görüntü, insanoğlunun iletişim kurarken kullandığı üç temel araçtır. Bu üç temel aracı farklı boyutlarda kullanan medya, toplumda, ailede ve bireysel yaşantılarımızda vazgeçilmez bir yer edinmiş durumdadır.
Söz, yazı ve görüntü, insanoğlunun iletişim kurarken kullandığı üç temel araç.
Matbaa teknolojisinin kâğıtla ve dolayısıyla yazıyla buluşması basılı medyayı, teknik araçlar geliştikçe teknolojinin sesle buluşması radyoyu, ilerleyen zamanlarda sesle birlikte görüntünün de teknolojiyle buluşması televizyonu doğurdu. Nihayetinde herkesin katılımına imkân veren ve yazı-ses-görüntüyü birlikte bünyesinde barındıran bilgisayar teknolojisi ile İnternet ortamına da taşınan medya artık toplumda, ailede ve bireysel yaşantılarımızda vazgeçilmez bir yer edinmiş durumda. Hatta son teknolojik gelişmelerle medyayı yanımızda, cebimizde taşır olduk. Tümünü medya olarak tanımladığımız bu farklı iletişim araçlarının benzerlikleri olduğu kadar ayırt edici farklılıkları da bulunmaktadır.
Gözün Açık Olsun: Görsel Medya
Hareketli görüntü ile yayın yapan medya türlerine genel olarak görsel medya adı verilir. Televizyon ve sinema en yaygın görsel medya araçlarıdır. Video oyun oynamaya, film ve televizyon izlemeye imkân veren taşınabilir bilgi iletişim teknolojileri ile bilgisayar da görsel medya türleri arasında sayılabilir. Görsel medyada ses, renk, hareket ve yazı içeren görüntüler bir araya getirilerek izleyiciye sunulur. Çoğu zaman müziğin dâhil edildiği bu içerikler özel bir yeteneğe ihtiyaç duyulmadan ve zihinsel bir uğraş gerektirmeden izlenebilir. Bu sebeple en yaygın biçimde takip edilen medya türü görsel medyadır. Görsel medyalardan en çok izleneni ise televizyondur. Televizyonun temel özellikleri şöyle sıralanabilir:
İzleyicileri ekranda tutabilmek için genellikle profesyonelce kurgulanmış müzikli, hareketli görüntüler ve canlandırma (drama) tekniği kullanılır.
Görselliğin etkili dili ile insanları ekrana bağlar. Bu özellik, televizyon bağımlılığı sorununa da neden olabilir.
Takip edebilmek için okuma yazma gibi özel bir niteliğe gerek duyulmaz. Bu yüzden herkese hitap edebilir.
İzleyicilerinde herhangi önemli bir niteliği gerektirmemesi sebebiyle her yaştan insanın izlemesine imkân sağlar.
7 gün 24 saat yayın yapar ve günün herhangi bir saatinde takip edilebilir.
Aralıksız yayın yapmasından dolayı sık tekrarlar olur ve kaliteli içerik sorunu söz konusudur.
Haberlerin aktarımında hız çok önemlidir. Saniyelerin bile önemi vardır. Bu yüzden sıkça doğrulanmayan bilgilerin aktarılması sorunuyla karşılaşılır.
Anlık bir yayındır. Yayınlandığı anda anlaşılmayanın, (İnternet’ten arayıp bulmak ya da yayını kayda almak gibi özel bir gayret sarf edilmezse) geri dönüp dinlenme veya izlenme imkânı yoktur.
Aç Kulağını İyi Dinle: İşitsel Medya
Sese dayalı yapılan ve sadece kulağa hitap eden yayıncılığa işitsel medya adı verilir. Diğer bir ifade ile işitsel medya, radyo yayıncılığıdır. Teknik gelişmenin artmasıyla İnternet, televizyon, cep telefonu ve diğer taşınabilir bilgi iletişim teknolojileri üzerinden de radyo yayını yapılabilmektedir.
Radyo yayınının hem yayıncılar hem de dinleyiciler için maliyeti çok düşüktür. Bu yüzden çok yaygın bir kullanımı vardır. Artık İnternet ve taşınabilir bilgi iletişim teknolojileri aracılığıyla dünyanın her yerinden dinlenebilen radyonun temel özellikleri şöyle sıralanabilir:
Okuma yazma gibi özel bir niteliğe gerek duyulmaz. Bu yüzden işitme problemi olmayan herkese hitap eder.
Anlamak ve takip etmek için belli bir yoğunlaşma gerektirir. Özellikle konuşma eksenli programlar zihinsel çabayı gerekli kılar.
Sadece kulağa hitap eder. Bundan dolayı iş yaparken, çalışırken, araba kullanırken rahatlıkla dinlenebilir.
Görüntüsüz ve konuşma eksenli bir yayıncılık yapar. Bu da radyo yayınını takip edenlerde kendini ifade edebilme rahatlığı uyandırır ve programlara katılımcılığı kolaylaştırır.
Dikkat dağıtıcı ve çalışma düzenini bozucu bir niteliği olmadığından iş ortamlarında da dinlenilmesine müsaade edilir. Bu yüzden oldukça yaygındır.
Yazıyor, Yazıyor! Basılı Medya Ne Yazıyor
Yazılı metin ve sabit görsel materyallerin (fotoğraf, resim, çizim vb.) yer aldığı medya türüne basılı medya adı verilir. Günlük yayın yapan gazete ve değişik periyotlarla (haftalık, aylık, iki aylık, üç aylık, dört aylık, altı aylık) yayımlanan dergi basılı medyanın en temel iki aracıdır. Bu ikisi genellikle basın adıyla anılır.
Basılı medya, daha çok bilgilendirme işlevini yerine getiren ve haber yayımı üzerine işleyen bir medya türüdür. Basılı medyanın genel özellikleri şunlardır:
Bilgilendirici ve haber verici içeriğe sahiptir.
Köşe yazıları, haber analiz/inceleme yazıları ile yorum düşünce ortamı oluşturmaktadır.
Yazılı metinlere yer verilmektedir. Ancak son zamanlarda görsel kültürün hâkim etkisiyle fotoğraf ve çizim grafiklerin kullanımı artmış, görsel dil ön plana çıkmaya başlamıştır.
Radyo ve TV gibi kolay ulaşılabilir olmanın aksine ya gazete bayiine gidip satın almayı ya da abone olmayı gerektirir.
Takibi belli bir eğitimsel altyapı gerektirir. Bu yüzden okuru tutmak zordur. Bu zorluğu aşmak için kimi basın organları magazin boyutunu ön plana çıkarma yolunu seçmektedir.
Televizyonla rekabet etme kaygısıyla eğlenceye ağırlık verilmeye çalışılmaktadır. Bu yüzden spor, bulmaca ve magazin sayfalarının sayısı giderek artmaktadır.
Okuma eyleminin gereği olarak zihinsel uğraş ve yoğunlaşmayı sağlar.
Çocukların, gelişim özelliklerine uygun içerikle muhatap olmaları açısından en uygun medya aracıdır.
Haberle fotoğraf arasındaki ilişkiyi değerlendirme ve düşünme imkânı vardır.
İnsanların düşünme ve bilgi edinme isteklerine hitap eder. Haz alma, rahatlama ve gevşeme arzuları ikinci plandadır.
Okurun anlamadığı şeyler üzerinde düşünme ve birilerine sorma imkânı vardır.
Tekrar tekrar dönüp okuma ve üzerinde düşünme imkânı olduğu için doğru ve yanlışları, çelişkileri tespit edilebilir.
Arşivlenmesi kolaydır ve arşivlerine de kolaylıkla ulaşılabilir. Bu yönüyle siyasal, kültürel, toplumsal vb. süreçlerin geriye dönük olarak da takip edilmesine imkân verir.
Okuma algılamayı, anlamayı, eleştiri ve yorumu mümkün kılar. Bu da haberlerin belleğe yerleştirilmesini sağlar.
Okurlar arasında paylaşılması diğer medya ürünlerine göre daha kolaydır.
Diğer medyalar da gazete ve dergi ürünlerinin yayılmasında işlev görür.
Ne Ararsan Var: İnternet ve Yeni Medya
İnternet, görsel, işitsel ve basılı medyanın bir araya geldiği ve yeni medya adı verilen bir medya türüdür. Bilgilendirme, eğlendirme, araştırma yapma, insanları bir araya getirme, sanal sosyal topluluklar kurma gibi işlevleri olan İnternet, yeni ve ilgi çekici bir medyadır. Bütün medyaların içeriklerine istenildiği anda sınırlı ücretlerle ulaşılmasına imkân veren İnternet ve yeni medyanın özellikleri şöyle sıralanabilir:
E-posta hizmeti ile kişiler ve gruplar arası iletişime imkân verir.
Sosyal iletişim ağları ile milyonlarca üyesi olan sanal toplulukların oluşmasını sağlar.
Haber, özellikle de anlık haber konusunda diğer medyalardan daha hızlıdır. Ancak denetim mekanizması işletilmediğinden yanlış haberler açısından ciddi bir sıkıntı söz konusudur.
Televizyon ve radyo yayıncılığının hem canlı hem de arşiv kaynaklı yapılabildiği bir iletişim ortamı sağlar.
Film, müzik, video gibi eğlence ürünleri zaman sınırlanması olmadan tekrar tekrar izlenebilir.
Binlerce kişinin aynı anda hem bireysel hem grup olarak oyun oynamasına imkân verir.
Birçok bilgiye ulaşım imkânı sağlar. Örneğin dünyanın herhangi bir yerindeki sempozyum, kongre ve panel gibi bilimsel etkinliklerin bazılarına İnternet üzerinden canlı olarak veya kayıttan ulaşmak mümkündür. Ayrıca uzaktan eğitim programları da İnternet aracılığıyla gerçekleştirilebilmektedir.
İsteyenin istediği veriyi, malumatı, bilgiyi yayımlayabildiği bir ortam olması dolayısıyla bilgi güvenliği açısından problemler taşır. Sitede kurum bilgileri, site yöneticileri ve açık adres gibi bilgilerin olmasına dikkat edilmelidir.
Kamu hizmeti alımında vatandaşı bilgilendirici bir kaynaktır. Online hizmetler mekâna bağımlı kamu hizmeti zorunluluğunu belli oranda ortadan kaldırmaktadır.
İhtiyaç duyulan birçok bilgi ve belge ilgili kuruma gitmeden bulunulan yerde edinilebilmektedir.
İnteraktif bir özelliğe sahiptir.