Kitle iletişimi medyanın geliştiği bugünlerde önemli bir kavram olarak yer almaktadır. İnsanın ayırt edici özelliği düşünüp konuşabilmesidir. Bu ayırıcı özellik insanlar arasında bir iletişimin olmasını ve toplumların oluşmasını sağlar. Kitle İletişimi ve Medya’da toplumlardaki en etkili araçlardandır.
Bu yazımızda; iletişimin tanımı ve unsurları, kitle iletişiminin anlamı ve kişiler arası iletişimle arasındaki farklılıklar ve kitle iletişim aracı olan medya üzerine bilgi veriyoruz.
İletişim ve Unsurları
Duygu, düşünce veya bilgilerin akla gelebilecek her türlü yolla karşılıklı olarak paylaşılmasına iletişim denir.
İletişimin unsurları şunlardır:
Mesaj:
Bir insanın ulaştırmak isteyebileceği her şey mesaj içeriğini oluşturabilir. İstek, şikâyet, bilgi, duygu, düşünce, inanç veya herhangi bir meramı ifade eden iletiler gibi. Sözlü, yazılı ve görsel dil (işaret ve beden dili dâhil) aracılığıyla mesaj oluşturulur.
Kanal:
Mesajı taşıyan araç veya zemindir. Kanal, fiziksel (sesimiz, bedenimiz vb.), teknik (telefon, televizyon vb.) veya toplumsal (okullar, gazeteler vb.) olabilir.
Kaynak:
Bir mesajı muhatabına iletmek isteyen, bu amaçla çeşitli kanalları kullanarak mesajı üreten ve ileten kişi veya kişilerdir.
Hedef (Muhatap / Alıcı):
Mesajı ileten kişinin mesajı ulaştırmak istediği kişi veya kişilerdir. Daha çok birey ve topluluklarla sınırlandırılmadan genel kitle olarak ifade edilir. İzleyici, dinleyici, okuyucu gibi. Kişiler arası iletişimde iletişim sürecini tamamlayan kişi olarak yani gelen mesaja cevap vererek aynı zamanda kaynak olan kişi veya kişilerdir.
Tepki:
Kaynak tarafından gönderilen mesajın muhatap tarafından anlaşılması ve gereken cevabın verilmesidir. Türkçe bilmeyen birisiyle Türkçe konuşulduğunda mesajın anlaşılması mümkün olmayacağından olumlu veya olumsuz tepki de verilmeyecektir. Mesaj muhatap tarafından anlaşılırsa olumlu veya olumsuz bir yansıması olur. Mesaj, muhatapta bir karşılık bulur. Böylece iletişim süreci tamamlanır.
Kişiler Arası İletişim ve Kitle İletişimi
Kişiler arası iletişimde en az iki kişi arasında karşılıklı bir mesaj alışverişi olur. İletişim aynı zaman ve mekânda gerçekleşiyorsa mesajın, muhataba doğru bir biçimde aktarılabilmesi için göz teması, beden dili, ses tonu gibi imkânlar da kullanılabilir. Muhatabın da tepkilerini göstermesi mümkündür. Telefon, e-posta, İnternet gibi araç ve aracılar kullanılarak da kişiler arası iletişim gerçekleştirilebilir. Ancak bu tür bir iletişimde yüz yüze iletişimde sahip olunan imkânlar azalmıştır.
Mesajın bir kaynaktan geniş halk topluluklarına yaygın olarak iletilmesine ise kitle iletişimi adı verilir. Kitle iletişiminde mesajlar genellikle profesyonel kişiler tarafından hazırlanır ve gazete, dergi, radyo, televizyon, İnternet vb. araçlar üzerinden topluma ulaştırılır.
Kitle iletişimi ile kişiler arası iletişim arasındaki başlıca farklar şunlardır:
Kitle iletişimi herkese açıktır. Dolayısıyla dağınık bir kitleye yöneliktir. Muhatap, ortalama bir hedef kitle olarak büyük-küçük, kadın-erkek herkestir. Kişiler arası iletişim ise özeldir, iletişimin parçası olan kişiler arasında gerçekleşir. Dolayısıyla muhatap net olarak bellidir.
Kitle iletişiminde mesaj genellikle muhatabına ulaşmasından önceki bir zaman diliminde profesyonelce kurgulanmıştır. Hatta çoğunlukla mesajı birden fazla kişi üretmiştir. Kişiler arası iletişimde ise kaynak bireydir, iletişimin bir parçası olan kişinin kendisidir. Mesajlar çoğunlukla doğaçlama yani iletişimin seyrine göre oluşturulur.
İletişimde genel olarak muhatap, mesajın sahibinden aldığı mesajı çözümler, değerlendirir ve tepkide bulunur. Dolayısıyla bir karşılıklılık, alış ve veriş söz konusudur. Kitle iletişiminde bu karşılıklı alışveriş çok sınırlıdır. Daha ziyade tek yönlü bir iletişim söz konusudur. Muhatap bir tepkide bulunsa bile çoğu zaman bu kaynağa ulaşmaz. Ayrıca tepkide bulunan izleyici, okuyucu ya da dinleyicinin mesajının, kitle iletişim araçlarında yer bulması oradaki medya çalışanlarının isteğine bağlıdır. Zira mesajı gönderen ile alan eşit değildir. Oysa kişiler arası iletişimde mesajı gönderen ile alan eşittir. Karşılıklılık esastır. Çoğu zaman iletişim, aynı mekânda ve eş zamanlı gerçekleşir.